Nieuws
“Je raapt dat nu op en gooit het in de prullenbak, anders breng ik deze nieuwe kleren weer terug naar de winkel”, hoor ik mijn moeder nog zeggen toen ik jong was. Zo werd ik tijdens een dagje winkelen al vroeg streng aangesproken op het vervuilen van de natuur. Toen vond ik dat ‘zwaar overdreven’, zoals pubers alles overdreven vinden, maar nu zo’n twintig jaar later kan ook ik me ergeren aan afval op straat. Als ik namelijk om me heen kijk, in de straten van Amsterdam, zijn er nog best wat mensen die de noodzaak van afval in de prullenbak gooien niet begrijpen.
Afgelopen jaar verbleef ik in ‘Margaret River’ een surfdorp in Australië aan de oostkust. Niet per se een ‘hippie’ dorp zoals bijvoorbeeld ‘Byron Bay’ aan de westkust van Australië waar iedereen milieubewust en veganistisch is, maar eerder ruig en stoer. Hier houden ze niet van zeuren, van ‘zwak’ of ‘typisch meisjesgedrag’. Zie je een dier dat nog half leeft, dan is het jouw verantwoordelijkheid dat te doden, dat leer je daar al vroeg. Hier zijn ze tevreden met een eenvoudig beroep en hangen de inwoners in het weekend vaak bezopen aan de bar. Geen echte milieuactivisten dus. Gek genoeg echter ligt daar vrijwel nooit vuil op straat. En als er toch iets door de lucht vliegt, wordt dat meteen door iemand opgeruimd.
WAAROM LIGT ER HIER IN NEDERLAND DAN WEL ZOVEEL VUIL OP STRAAT?
Zou dit te maken hebben met onze cultuur? In Australië ondervinden de inwoners het gevolg van vervuiling direct. Als de zee zo mooi blauw is en glimt in de zon, is een plastic zakje in het water al snel een doorn in het oog. Maar ook het effect van klimaatverandering en uitsterving van diersoorten heeft gelijk gevolgen voor hun leefgebied. Denk aan het rif dat langzaam verdwijnt of haaien die door weinig vis naar de kust trekken en surfers aanvallen.
Als we dit vergelijken met Nederland waarbij bomen worden gesnoeid omdat het teveel onderhoud vraagt, is de natuur hier veelal gecontroleerd en georganiseerd. We zouden kunnen zeggen dat de natuur hier niet meer zorgt voor ons, maar wij voor de natuur.
WAAROM IS ZWERFAFVAL EEN PROBLEEM VOOR ONS ALLEMAAL?
Van al het zwerfafval is vooral het plastic een ‘hoofdpijndingetje’. Plastic breekt namelijk niet af en blijft in de natuur rondslingeren. Wat vervolgens door zeestromen en stormen over de gehele wereld wordt verspreid. “We weten nu al dat er bijna 300 diersoorten worden bedreigd door het plastic afval”, aldus Maria Westerbos (directeur Plastic Soup Foundation). Dieren raken namelijk verstrengeld in plastic of zien plastic aan voor eten waardoor ze uiteindelijk stikken.
Het wordt nog vervelender als plastic door slijtage en UV straling uiteenvalt en zo klein wordt dat we het met het blote oog niet meer kunnen zien. Deze kleine stukjes veroorzaken de grootste problemen. Ook deze microplastics worden door dieren aangezien als eten. Deze stukjes plastic worden niet verteerd en hopen zich op, wat uiteindelijk leidt tot het overlijden van deze dieren. Hierin schuilt ook direct het gevaar voor de mens. Want ook ons drinkwater, lucht en eten bevat ondertussen deze kleine stukjes plastic. We weten nog vrij weinig over het effect hiervan, maar toch zijn er al aardig wat wetenschappers die aangeven dat microplastics wel degelijk effect hebben op onze gezondheid en zelfs op ongeboren kinderen die hier door het vruchtwater mee in contact komen. Gelukkig zien steeds meer mensen de noodzaak van onderzoek. En zo begint ZonMW, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek, met onderzoek naar mogelijke schadelijke gevolgen van microplastics op cel en orgaanniveau. Professor Dick Verhaak van Deltares, betrokken bij vier van de vijftien researchprojecten, licht toe: “Microplastics verspreiden zich gemakkelijk via water en wind wat resulteert in een wereldwijd probleem; ze zijn overal als een soort grauwsluier in ons milieu aanwezig”.
WAT KUNNEN WE ZELF DOEN?
We kunnen allereerst beginnen met het letten op verpakkingen. Een paprika kun je zowel met als zonder plastic verpakking kopen. Je kunt recyclen. Bewust producten aanschaffen (wist je dat sommige tandpasta en make-up producten ook microplastic bevatten?) maar wat je vooral kunt doen is, afval in de prullenbak gooien. Voor velen lijkt dit allemaal gesneden koek, maar er zijn nog te veel mensen die dit onderwerp niet interessant vinden. Wat mij betreft ligt hier de uitdaging. Hoe kunnen we de liefde voor natuur en dat gemeenschapsgevoel creëren, waardoor we ons allemaal betrokken voelen bij dit ‘plasticprobleem’. Ik zeg: “Door met elkaar de wereld te verkennen, door buitenactiviteiten in de natuur te organiseren en te ontdekken hoe mooi die is. Denk daarbij aan een picknick met zonsondergang en een biertje of een wandeling met vrienden. Waarna natuurlijk al het afval weer mee terug gaat en thuis in de vuilnisbak – bij voorkeur gescheiden. Maar vooral ook door met elkaar te praten en elkaar te corrigeren. Zo houden we elkaar scherp en kunnen jij en ik elkaar wijzen op de verantwoordelijkheid die we hebben voor de natuur en de omgeving waarin we leven.”
